تحلیل ساختار قافیه و ردیف در دوبیتی های مازندرانی شهرستان سوادکوه

قافیه و ردیف، اصلی ترین ابزار افزایش موسیقی کناری شعر است که در اشعار کلاسیک فارسی و عربی از جایگاه ثابت و ویژه­ای برخوردار بوده­است. طول ردیف در بیت، گوش­نوازی موسیقایی را در متن و لذّت سمعی را برای مخاطب درپی دارد. در این مقاله، علاوه بر معرفی دوبیتی های عامیانۀ مازندرانی، ساختار قافیه و ردیف در دویست دوبیتی عامیانۀ شهرستان سوادکوه، براساس روش توصیفی- تحلیلی، بررسی شده­است. قافیه در دوبیتی های عامیانۀ مازندرانی و دیگر گویش ها، براساس نزدیکی تلفظ حروف ساخته می شود نه براساس یک­سان بودن حرف روی که در شعر کلاسیک فارسی و عربی اصل است. قافیه در 25 درصد از دوبیتی های عامیانۀشهرستان سوادکوه، مثنوی­گونه است. هم­مخرجی « ل» با «ر» و «م »با «ن» در قافیه­سازی دوبیتی های مازندرانی از بسامد بیش­تری برخوردار است. اندکی بیش از یک­چهارم دوبیتی های عامیانۀ مازندرانی شهرستان سوادکوه، دارای ردیف هستند و از این میان کمی بیش از یک­پنجم دوبیتی ها، ردیف­های فعلی دارند. داشتن ردیف فعلی علاوه بر افزایش موسیقی کناری شعر، در جهت­دادن به تخیّل شاعرانۀ شاعر، اصرار، تأکید و تکرارِ او بر موضوع مورد نظر، تأثیرگذار بوده است. از طرف دیگر، فراوانی ردیف فعلی (حدود25درصد) که بر کنش و رفتار ناظر است، بر پویایی و حرکتِ دوبیتی­ ها دلالت دارد.